Hoogbegaafdheid

“Het opvoeden van een hoogbegaafd kind is als leven in een attractiepark vol achtbanen. Het ene moment glimlach je. Het volgende moment hap je naar adem. Soms gil je het uit, of je giert van het lachen. Soms kijk je toe in stille verwondering. Dan weer zit je vastgenageld in je stoel. Op sommige momenten ben je trots. En soms is de rit zo zenuwslopend dat je geen woord meer kunt uitbrengen.” (Strip & Hirsch, 2000)

Kinderen die opvallen

Wonderkinderen worden ze vaak genoemd, de hoogbegaafde alleskunners. Van die kinderen die op hun 12e de universiteit hebben doorlopen en hard op weg zijn om de ‘nieuwe Einstein’ te worden en ‘altijd’ sociaal-emotioneel achterlopen…
Dit is echter een van vele aannames over hoogbegaafdheid en tevens eentje die maar zelden klopt. Een hoogbegaafd kind hoeft niet overal in uit te blinken. Sterker nog er is veel vaker sprake van onderpresteren en hoogbegaafde kinderen die niet of nauwelijks opvallen. Wanneer ze juist wel opvallen komt dit door hun gedrag; lastige kinderen die hun eigen plan trekken, taken weigeren, eindeloos de discussie aangaan en soms de boel verstoren met woedeaanvallen. Vaak wordt dit dan gezien als onderdeel van een ontwikkelingsstoornis zoals ADHD of andere gedragsproblematiek. Zelden wordt de verklaring voor het gedrag gezocht in hoogbegaafdheid. We vergeten de hoge mate van gevoeligheid, de abstracte manier van denken, creativiteit, faalangst en perfectionisme in deze groep kinderen. Hierdoor doen we ze op bijna elk gebied tekort, wanneer we voorbij gaan aan hun hoogbegaafdheid.

“Gedragsaspecten van onze zoon leverden veel onbegrip op vanuit ons als ouders, school en omgeving. Het feit dat ik als moeder niet wist hoe om te gaan hiermee maakt mij zo onzeker dat ik situaties ging vermijden.”

Ouders die onzeker worden

De onzekere gevoelens van ouders komen vaak voort uit onbekendheid met wat hoogbegaafdheid nu eigenlijk inhoudt. De kenmerken van en informatie over hoogbegaafdheid zijn zeer summier en nog altijd niet breed bekend, ook niet bij zorgprofessionals. Dit maakt dat hoogbegaafdheid maar zelden als verklarende factor voor bijzonder of storend gedrag wordt gezien. Door het gebrek aan kennis over dit onderwerp binnen het onderwijs stuit je op veel onbegrip en ondersteuning op gebied van ontwikkeling, verwijzing naar hulpinstanties en/of juiste schoolkeuze. Het feit dat je als ouders zelf je weg moet vinden en er geen overkoepelende organisaties zijn die vertellen waar je terecht kunt, maken het lastig juiste hulpverlening te vinden.

“Graag had ik eerder willen leren om op de juiste wijze om te gaan met de woede-uitbarstingen van mijn zoon, in plaats van het gevoel te hebben hem te moeten straffen voor zijn negatieve gedrag.”

Snappen wat hoogbegaafdheid is

Vaak ligt de focus op stukjes gedrag die allemaal niet in elkaar lijken te passen en niets met elkaar te maken lijken te hebben. Wanneer er sprake is van hoogbegaafdheid en vanuit daar een verklaring gevonden kan worden voor uiteenlopende problemen op diverse gebieden valt alles als een puzzel in elkaar.
De beschrijving van een hoogbegaafde tiener: “Hoogbegaafd zijn is niet iets dat je even kunt uitstellen tot het weekend. Het is iets dat alles in je leven bepaalt, 24 uur per dag, 365 ¼ dagen per jaar. Het kan je vroeg volwassen maken, terwijl je daar eigenlijk nog niet klaar voor bent. Het kan ook uit de hand lopen en je leven totaal verwoesten.”

Begeleidingsaanbod hoogbegaafdheid 

Hoogbegaafdheid is geen ziekte of stoornis. Daarom spreken we niet over behandeling. Maar we gunnen hoogbegaafden dat ze zich optimaal kunnen ontplooien en niet teveel aanlopen tegen problemen en onbegrip. Naast onderzoek naar hoogbegaafdheid bieden we een begeleidingsvorm: de HB-groep

HB-groep:
Deze begeleiding bieden we aan in een groepsvorm, vooral omdat we merken dat dit een positieve invloed heeft op het zelfbeeld van kinderen en zij het prettig vinden om met groepsgenoten in contact te komen bij wie ze een stukje herkenning en erkenning vinden.
De groep is veelomvattend, bestaat uit een tweetal informatiebijeenkomsten voor ouders en verder uit 8 bijeenkomsten voor de kinderen. De structuur van de groep valt grofweg in tweeën te delen. Een gedeelte gericht op psycho-educatie, dat wordt vooraf gegaan door een ouderbijeenkomst en een deel gericht op de sociale vaardigheden en executieve functies, dit wordt ook weer vooraf gegaan door een ouderbijeenkomst. Ouders weten dus vooraf wat er gaat komen.
In het eerste deel wordt er informatie gegeven over wat nu precies hoogbegaafdheid is. Dit doen we aan de hand van verschillende thema’s die passen bij de belevingswereld van hoogbegaafde kinderen.  Hierbij wordt gekeken welke thema’s de kinderen bij zichzelf herkennen en zij kunnen ervaringen uitwisselen met andere hoogbegaafde kinderen. De eerste bijeenkomsten zijn we hier vooral mee bezig.
Het tweede deel van de bijeenkomsten is gericht op de sociale vaardigheden en executieve functies. Hierbij wordt ingespeeld op de persoonlijke ontwikkelingsbehoeften van de kinderen.
Dit betekent dat er zorg op maat geboden wordt; er wordt gekeken naar de executieve functies en in welke mate deze al ontwikkeld zijn en op welk gebied deze nog versterkt kunnen worden. Daarnaast wordt weer aangesloten bij de belevingswereld van de kinderen op het gebied van de sociale vaardigheden: wat lukt al wel goed en waar loop je nog tegenaan? Hierop steken we dan in middels opdrachten, taken en oefeningen die de kinderen met elkaar uitvoeren. Zo kunnen ze van elkaar leren.
De werkvorm sluit aan bij de creativiteit die we veelal zien bij deze groep kinderen. Ze krijgen zelf inspraak in de vormgeving van de groep. Er wordt positief ingestoken op de talenten van de kinderen. De inhoud van de groep wordt hier zoveel mogelijk op afgestemd, passend bij de te behandelen thema’s van de betreffende week.
We proberen stil te staan bij de belevenissen van de kinderen en zien dat zij met plezier naar de groepsbijeenkomsten komen.
Ouders worden meegenomen in het traject door middel van terugkoppeling na iedere bijeenkomst. Er is een mogelijkheid voor individuele ouderbegeleiding. Voor leerkrachten bestaat de mogelijkheid om aan te sluiten bij de ouderbijeenkomsten. Tevens kan na iedere bijeenkomst een terugkoppeling naar school plaatsvinden. Ook evaluatiemomenten en/of adviesgesprekken op school behoren tot de mogelijkheden.
Wanneer er na afronding van de groep, bij wijze van uitzondering, nog behoefte is aan individuele begeleidng, kan deze eveneens geboden worden binnen onze praktijk. Liever anticiperen wij hier vooraf op en bieden we indien nodig een parallel traject.